یک خواب خوب، سلامت جسم و شادابی روح

 

تا اینجا چندباری تکرار کردیم که سلامت جسم و روان اثر بسیار مهمی بر خلق و خو و همچنین تعاملات انسانی دارد، بدیهی است که یک انسان خسته و یا عصبی به هیچ عنوان قادر به تمرکز و تشخیص بهترین‌ها نیست، حوصله کمتری دارد و ممکن است همین سه عامل به ظاهر ساده، اثرات مهیبی بر روی تعاملات او در جامعه داشته باشد، ما نمیتوانیم در زمان خستگی افکار خود را نظم دهیم، قادر نیستیم بیان شیوایی داشته باشیم و نمیتوانیم از توانایی خود برای بهترین گفتار استفاده کنیم.

اگر بگوییم خواب یکی از قدرتمندترین ابزاری است که انسان برای تقویت سلامت جسم در اختیار دارد، اغراق نکرده‌ایم. بدن هنگام خواب تحت فرایند مهم ترمیم قرار می‌گیرد که به مبارزه با بیماری، ترمیم زخم‌ها و بهبودی از استرس‌های روزمره کمک می‌کند. خواب کافی پیوند نزدیکی با بدن سالم‌تر (چه از درون و چه از بیرون)، واکنش ایمنی بهتر و طول عمر بیشتر دارد.

متاسفانه این روزها و حتی به واسطه تکنولوژی ارتباطات گسترده، کمبود خواب امری شایع است و دست کم تاحدی علت بروز بسیاری از امراض که امروزه رایج‌اند شناخته می‌شود. در اولویت قرار دادن خواب همیشه آسان نیست اما به افراد (چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی) کمک می‌کند سلامت خود را تقویت کنند و هزینه‌ی دریافت خدمات بهداشتی را به‌صورت بالقوه کاهش دهند.

اکثر افراد به‌خوبی می‌دانند بعد از خواب شبانه‌ی کافی چقدر از نظر ذهنی و جسمی احساس بهتری خواهند داشت. اما تاثیر خواب خوب تنها به افزایش انرژی مغز و بدن محدود نمیشود بلکه در سطح سلولی به ترمیم این دو می‌پردازد، آسیب‌هایی را که در طول روز به بدن وارد می‌شود برطرف می‌سازد و سیستم‌های کلیدی را که در مبارزه با بیمار، بهبود سلامتی و ظاهر و باطن سالم به بدن کمک می‌کنند، تقویت می‌کند. خواب روی تقریبا تمام سیستم‌های اصلی بدن (از سیستم قلب و عروق گرفته تا سیستم عضلانی و گوارش) تاثیر مثبت می‌گذارد و کلید مبارزه با بسیاری از «بیماریهای مدنی» است که در دنیای مدرن گریبان افراد را می‌گیرد.

شواهد نشان می‌دهد خواب کافی برای قلب مفید است. تحقیقات گسترده حاکی از این است که کم خوابی و پرخوابی خطر بروز بیماری قلب و عروق، حمله‌ی قلبی و فشار خون بالا را به همراه دارد. درمقابل، خواب منظم شبانه باعث کاش مشکلات قلبی می‌شود. چرت زدن در طول روز نیز می‌تواند موثر باشد. هنوز علت دقیق آن مشخص نیست اما محققان معتقدند هنگام خواب فشار کمتری روی قلب وارد می‌شود و سطح کورتیزول (که در بروز مشکلات قلبی سهم دارد) پایین می‌آید.

اینکه از افراد بیمار خواسته می‌شود به‌اندازهی کافی استراحت کنند، بی‌دلیل نیست: شواهد نشان می‌دهد خواب در مبارزه با عوامل بیماری‌زا به بدن کمک می‌کند و باعث تقویت ایمنی بدن می‌شود. سیستم ایمنی هنگام خواب سیتوکین تولید می‌کند. این پروتئین در مبارزه و دفع عفونت سهم دارد. اگر خواب مختل شود یا ناکافی باشد، واکنش ایمنی کاهش پیدا می‌کند و بدن بیشتر مستعد بیماری است یا دوره‌ی نقاهت بیشتر طول می‌کشد.

نکته بسیار مهم دیگر آنست که بدن حین خواب هورمون‌های مهمی تولید می‌کند که به ترمیم قسمت‌های مختلف بدن، از جمله پوست و عضلات، کمک می‌کند. اگر کسی دچار کمبود خواب باشد، بدن در نتیجه‌ی کاهش این هورمون‌ها کلاژن کمتری تولید می‌کند و پوست حالت ارتجاعی و استحکام خود را از دست می‌دهد (بنابراین، ظاهر فرد در روز بعد خسته به نظر می‌رسد). به‌مرور زمان، این چرخه به ظاهر پوست آسیب می‌رساند، باعث تشکیل چروک و گودرفتگی یا کاهش ضخامت پوست می‌شود. درمقابل، خواب کافی باعث استحکام پوست، حفظ تودههای عضلانی و محافظت از سلامتی استخوان می‌شود که همه‌ی این موارد تاثیر خوبی روی ظاهر فرد می‌گذارد. پس به تعبیری، میشود از گفته محققان پی برد؛ کسانی‌که به اندازه‌ی کافی استراحت کرده باشند در نظر دیگران جذاب و سالم‌تر هستند. خواب به روحیه و سلامت عمومی بهتر هم کمک می‌کند که هردو باعث جذابیت بیشتر ظاهر می‌شود.

هرکس یک شب بی خوایی کشیده باشد می‌داند روز بعد احساس خستگی و کند بودن خواهد داشت و حتی ممکن است احساس کند ظاهر او بدتر شده است. اما تاثیر خواب ناکافی فقط روانی نیست. کمبود خواب، به‌خصوص اگر بلندمدت باشد، به‌شدت با ضعیف شدن سلامت قلب، تضعیف سیستم ایمنی و افزایش خطر چاقی، دیابت، اختلال جنسی و حتی انواع خاصی از سرطان در ارتباط است. اگر فرد بداند خواب ناکافی تا چه اندازه سلامت فیزیکی را به خطر می‌اندازد، انگیزه‌ی لازم برای استراحت منظم حین شب را پیدا می‌کند.

خواب و طریق آن و بد و خوب آن میتواند بر سلامت جسم و ذهن ما، و بر سلامت تعاملات اجتماعی ما، اثر غیر قابل انکار بگذارد، اثری که شاید ترمیم آن هرگز ممکن نباشد، بنابراین باید برای رفتن به یک خواب لذتبخش، و آرام، تلاش کنیم و در صورت عدم موفقیت، از متخصصین این امر حتما کمک بگیریم.